Statystyk

Zanim sięgniesz po wyniki konkretnych badań publikowane w fachowej literaturze medycznej, dotyczące wpływu inhalacji radonem-222 na częstość występowania nowotworów płuc, zapoznaj się z materiałami edukacyjnymi z zakresu statystyki w epidemiologii, które przygotowaliśmy tu dla Ciebie.

Jeżeli nie jesteś statystykiem lub epidemiologiem to znajdziesz tu z pewnością wyjaśnienie wielu interesujących terminów, których znajomość pomoże Ci zrozumieć opisy, komentarze i wyniki badań.

Epidemiolog, którego doniosłą rolą w społeczeństwie jest ujawnianie czynników ryzyka, w swojej pracy spotyka się najczęściej z następującymi dwoma sytuacjami:

1. ZNA SKUTEK (tj. rejestruje wystąpienie pewnej jednostki chorobowej) i rozpoczyna poszukiwanie przyczyn wystąpienia tego skutku w danej populacji.

Przykład: dzień po dniu, skrzętnie odnotowuje on przypadki ujawnienia nowotworu płuc u kolejnych osób. Zanim weźmie się do zasadniczej pracy, musi postawić hipotezę np. ” zachorowalność na nowotwory płuc wzrasta u szczecinian inhalujących się permanentnie powietrzem zawierającym Rn-222″. Następnie tą hipotezę musi przetestować. W niej zawarta jest istotna wskazówka: populację stanowią mieszkańcy Szczecina. Kolejno tworzy dwie próby statystyczne: jedna – to pacjenci onkologiczni, u których zdiagnozowano nowotwór płuc. Druga próba to osoby zdrowe. Idealnie byłoby gdyby każda z osób w pierwszej grupie miała swojego „sobowtóra” w drugiej grupie, czyli osobę, o tej samej płci, wadze, tych samych nawykach żywieniowych. W miejscu zamieszkania każdej z osób wykonywane jest oznaczenie zawartości radonu-222 a wyniki przekazywane epidemiologowi, który zestawia je i przystępuje do testowania hipotezy oraz poszukiwania korelacji.  Badania tego typu noszą nazwę kliniczno-kontrolnych.

2 ZNA EKSPOZYCJĘ (tj. właśnie wpadły w jego ręce wyniki oznaczeń Rn-222 w powietrzu wewnętrznym kilkuset szczecińskich domów). Dzieli on tą grupę na dwie części (lub więcej – im więcej grup, tym liczniejsza powinna być próba) wg własnych kryteriów np. grupa pierwsza to osoby inhalowane Rn-222 o stężeniu wyższym niż 200 Bq/m3 oraz druga grupa składająca się z osób inhalowanych powietrzem o stężeniu Rn-222 niższym niż 200 Bq/m3.

Następnie może w drodze wywiadu ustalić u kogo zdiagnozowano już nowotwór płuc (tzw. badania retrospektywne); może też poprosić wszystkich o przebadanie się dzisiaj pod kątem zmian nowotworowych w płucach (tzw. badania przekrojowe). Ma on również i taką możliwość, by w okresie 10 lat obserwować każdego mieszkańca i rejestrować każdy przypadek wystąpienia nowotworu płuc (tzw. badania prospektywne).
Badania tego typu noszą nazwę kohortowych – służących określeniu zależności między ekspozycją na określony czynnik ryzyka a obserwowanymi efektami zdrowotnymi. Jedna kohorta była i nadal jest eksponowana na działanie analizowanego czynnika podczas gdy druga kohorta nie była i nie jest poddawana działaniu tego czynnika.

Epidemiolog posiada wiedzę i umiejętność korzystania z algorytmów do obliczania ryzyka.

Uwaga

Zaprezentowana tu metodologia różni się nieznacznie od stosowanej na co dzień przez epidemiologów ilością przedziałów stężenia radonu. Tu, dla uzyskania przejrzystości, zastosowaliśmy tylko 2 przedziały: od 0 do 200 Bq/m³ (dla tego przedziału przyjęliśmy uproszczenie, że ryzyko nie występuje, bo czynnik „nie występuje” – „brak ekspozycji”)  oraz od 200 do nieskończoności Bq/m³ (dla tego przedziału przyjęliśmy, że ryzyko występuje, bo czynnik występuje – ekspozycja). W zaawansowanych badaniach epidemiologicznych (np. Darby i in., 2005) tworzonych jest 7 przedziałów stężeń radonu.

W w rozwijanym menu EPIDEMIOLOGIA znajdziesz opracowania, które mogą Cię zainteresować.